ქართული რეფორმები იქცა საერთაშორისო ვაჭრობის საგნად. ყოფილი ქართველი რეფორმატორები, რომლებსაც სამშობლოში სათანადოდ არ აფასებენ და აღარ სჭირდებათ, მაღალი ანაზღაურების ფასად, კონსულტაციებს უწევენ მონღოლეთს, ცენტრალურ აზიას, უკრაინას, მოლდავეთსა და კიდევ უფრო შორეულ განვითარებად ბაზრებს. დაინახა რა ბიზნეს-შესაძლებლობა, ყოფილი მთავრობის მაღალჩინოსანთა ერთმა ჯგუფმა, ქართული რეფორმების სულისჩამდგმელი კახა ბენდუქიძის თავკაცობით, ახლახანს დააარსა საკონსულტაციო სააგენტო „რეფორმატორები“ (Reformatics).

საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის წინასწარი მონაცემებით, 2014 წელს წინა წელთან შედარებით ექსპორტმა 1.63%-ით იკლო. რა თქმა უნდა, ქვეყნისათვის ეს სასიხარულო ამბავი არ არის, მაგრამ რამდენად საგანგაშოა მოცემული ფაქტი? ნიშნავს კი ეს მაინცდამაინც იმას, რომ ქართული ნაწარმი უცხოურ ბაზრებზე კონკურენტუნარიანობას კარგავს? საგარეო ვაჭრობის შესახებ უახლესი მონაცემები ამ საკითხზე მნიშვნელოვანი დაკვნების გამოტანის საშუალებას იძლევა.

გასულ კვირას, პოსტ-კომუნისტურმა სამყარომ დაკარგა თავისუფლებისათვის მებრძოლი ერთ-ერთი უდიდესი შვილი, რომელმაც თავისი ცხოვრება აღმოსავლეთ ევროპისა და ევრაზიის საბჭოთა აზროვნების და ბიუროკრატიის ბორკილებისგან გათვისუფლებას დაუთმო. ჩე გევარას მსგავსად, დიდი კახას მემკვიდრეობა ეროვნულ საზღვრებს სცილდება. 2004 წელს, თავისუფლებისა და ადამიანური ღირსებისთვის ბრძოლამ ის რუსეთიდან საქართველოში, ხოლო სიცოცხლის უკანასკნელ წელს – საქართველოდან უკრაინაში ჩაიყვანა. მას სურდა დახმარებოდა რევოლუციონერებს და რეფორმატორებს მთელს მსოფლიოში და ის არ ზოგავდა დროს, ფულს და ენერგიას ლიბერალური იდეების და ინსტიტუტების ჩამოსაყალიბებლად.

უფრო და უფრო ცხადი ხდება, რომ აღმოსავლეთ დონბასი (დონეცკის და ლუგანსკის ამჟამად კონტროლირებადი ტერიტორია) გაყინული კონფლიქტური ზონა გახდება. ასევე ცხადია, რომ ამ ტერიტორიაზე უკრაინის მთავრობის გავლენა შესუსტდება და პარალელური, არაღიარებული „კვაზი სახელმწიფო“ ჩამოყალიბდება.

მაშინ, როდესაც რუსეთი თავის პერიფერიაზე ქმნის და ინარჩუნებს „გაყინული კონფლიქტის” ამდენ ზონას, ძალიან მნიშვნელოვანია, ქვეყნებმა სიტუაციასთან გამკლავების სწორი სტრატეგია შეარჩიონ. სამხედრო ვარიანტი განხილვას აღარ ექვემდებარება, 2008 წელს საქართველოში განვითარებული მოვლენების შემდეგ. შესაბამისად, ქვეყნებს, როგორიცაა მოლდოვა, საქართველო და ახლა უკვე, უკრაინაც, არ აქვთ მოქმედების მაინცდამაინც ბევრი კარგი ალტერნატივა.